"Atlas chmur" David Mitchell - puste kalorie

Ta książka to oszukaństwo. Piękny cukiereczek opakowany w sreberko, wszystko ślicznie, ale to puste kalorie. Przeczytałam z niekłamaną przyjemnością, to prawda, upstrzyłam książkę mnóstwem zakładeczek zaznaczając ciekawe cytaty, ale jak się okazało, większość cytatów nie wytrzymała próby czasu, okazały albo straszliwie patetyczne albo takie sobie.

 "Nie wiem czemu, ale tajemnice psują człowieka od środka jak zęby, jak się ich nie wyrwie".[1]
"Kłamstwa są jak sępy Starego Dżordżiego, co krążą i upatrują w dole jakiej chuderlawej i mizernej duszy, żeby pizgnąć w dół i whartnąć w nią szpony".[2]

Na szczęście trafiały się i takie, które są po prostu ładne.

"Wsiadłem do wagonu w chwili, gdy gwizd lokomotywy wyrzucił gwałtownym wybuchem rój Furii na pikolo".[3]
"Muzykę człowiek pisze dlatego, że zima trwa wiecznie i że bez niej wilki i śnieżyce jeszcze prędzej by go dopadły".[4]
"Jesień porzuciła już łagodność i weszła w przykrą, gnijącą fazę. Nie pamiętam, żeby lato choćby bąknęło »do widzenia«".[5]

Powieść czytało mi się dobrze tylko do połowy, potem to już równia pochyła. Ech.

"Atlas chmur" składa się z kilku opowieści zazębiających się ze sobą.
Jeden. Zaczyna się od dziennika Adama Ewinga, notariusza podróżującego przez ocean na okręcie "Wieszczka" w 1850 roku.
Dwa. Ten dziennik trafia w ręce Anglika Roberta Frobishera, kompozytora bez grosza przy duszy. Robert szuka pracy, trafia do Belgii w 1931r., a stamtąd pisze listy do swojego przyjaciela i kochanka, Rufusa Sixsmitha.
Trzy. Trzeci kawałek układanki to historia Luisy Rey, reporterki śledzącej atomowo-finansowe przekręty pewnej korporacji. Luisa spotyka Sixsmitha i ma możliwość zapoznania się z listami Roberta.
Cztery. Głównym bohaterem czwartej historii jest wydawca Timothy Cavendish, do którego trafia książka opisująca losy Luisy.
Pięć (ten łańcuszek was nuży, czy wręcz przeciwnie, zaciekawia?). Hop siup, skok w przyszłość. Korporacje do niewolniczej pracy wykorzystują klony, a jeden z nich, Sonmi-451 (Fahrenheit?), zrywa się ze smyczy genetycznie uwarunkowanego ogłupienia i posłuszeństwa. O dziejach Cavendisha Sonmi dowiaduje się z filmu.
Sześć. Górka. Dotarliśmy na szczyt opowieści. Narratorem jest Zachariasz, mieszkaniec wysp hawajskich. Czasy po Upadku (katastrofa zapewne wywołana przez zbyt zjadliwą cywilizację), ludzie co prawda zachowali w pamięci ślady dawnej świetności, ale co im z tego. Tyrają, uprawiają ziemię, doglądają zwierząt - byle przeżyć od zimy do zimy. Do tego dostają w zadek od bardziej wojowniczych plemion. Ach, żeby łańcuszek się zamknął, Sonmi jest boginią tego ludu.

Do tego momentu powieść jest znakomita. Potem autor zaczął domykać wątki. Wyjaśniać. Wtykać wszędzie to tajemnicze znamię, które jest jeszcze jednym elementem spajającym wszystkie opowieści (wg mnie elementem zbędnym i przekombinowanym).

"Księżyc światło rzucił na dziwne znamię tuż pod łopatką mojej przyjaciółki, co spała mocno. Jakby taki mały odcisk dłoni, tak, głowa i sześć smug się od niej ciągło, blade były na jej ciemnej skórze i dziwiłem się, czemu nigdy wcześniej go nie widziałem". [6]
"Jedną czy dwie rzeczy trzeba będzie wyrzucić: na przykład, że Luisa  Rey to kolejne wcielenie jakiegoś Roberta Frobishera. Zdecydowanie to za bardzo hipisowsko-ćpunowo-mistyczne".[7]

Rajcują mnie tajemnice, niewyjaśnione sploty zdarzeń; lubię, jak autor zostawia coś dla czytelnika, żeby sobie sam dopowiedział, sam się domyślił - i nieważne, lepiej czy gorzej mu to wyjdzie. Nie muszę mieć happy endu, nie mam parcia na to, żeby ci sympatyczni koniecznie przeżyli. Do połowy ta powieść idealnie trafiała w mój gust, gimnastykowała szare komórki, z przyjemnością pochłaniałam kolejne strony. Niestety, druga połowa nudziła mnie coraz bardziej, zbyt silnie eksploatując motyw "zabili go i uciekł". Bo przecież tym "naszym" nic się nie może stać. Ech. Uczcie się od Eriksona, jak to się robi.

Jeśli kiedyś będę czytać raz jeszcze "Atlas chmur", to do połowy, do końca szóstej opowieści, tyle mi całkowicie wystarczy do szczęścia.

Słowa uznania dla tłumaczki. Tyle różnych narratorów, tyle stylów, nowomowa utworzona na potrzeby powieści - z tym wszystkim poradziła sobie doskonale, czapki z głów.

Jeszcze jedno - ujęło mnie to:

"Na tym właśnie polega problem ze spisywaniem wszystkiego odręcznie. Nie można zmienić niczego, co już się napisało, żeby jeszcze bardziej wszystkiego nie pomieszać".[8]

Ale tak naprawdę to da się zmienić, pokreślić, napisać jeszcze raz. Tylko że zostaje ta historia, zostają skreślenia... ma to swój urok. Może dlatego tak lubię pisać ręcznie?


Jeszcze jeden cytat, specjalnie dla mnie. 

"Kim wy wszyscy jesteście? Pamięci, ty stara szmato".[9]

No ba.


 ---

[1]"Atlas chmur" David Mitchell, przełożyła Justyna Gardzińska, Wydawnictwo MAG, Warszawa 2012, s. 322
[2] Tamże, s. 262
[3] Tamże, s. 51
[4] Tamże, s. 87
[5] Tamże, s. 91
[6] Tamże, s. 324
[7] Tamże, s. 378
[8] Tamże, s. 154
[9] Tamże, s. 374