"Na Wodach Północy" Ian McGuire

Pomyślałam sobie, że to będzie dobry tytuł do wstawienia  na "polarną półkę". Spodziewałam się czegoś w stylu "W królestwie lodu" czy "Na krańcu świata": śniegu, mrozu, hartu ducha polarników. Okazało się, że dostałam coś zupełnie innego.

"Na Wodach Północy" ma głównego bohatera, lekarza Patricka Sumnera, który obejmuje stanowisko lekarza okrętowego na wielorybniczym statku "Ochotnik". To paskudna łajba z  pechowym kapitanem, na pokładzie ma bandę obdartusów i szajbusów, sam Sumner zaś nie budzi zbytniej sympatii. Owszem, nie można mu nic złego zarzucić, ale tak naprawdę tylko czeka na moment, gdy po wykonaniu swojej pracy może łyknąć sobie laudanum i uwolnić swoją podświadomość. Trochę z tego stanu wytrąca go morderstwo na pokładzie...



Wielorybnicy polują na wieloryby i  na foki, wreszcie grzęzną gdzieś w lodowym paku. Statek idzie na dno, a załoga próbuje jakoś przetrwać na lodzie, daleko od lądu.  Mocno zdziesiątkowana załoga, dodam. Wśród ocalałych Sumner jako jedyny wykazuje jakąś inicjatywę, reszta pogrąża się w apatii i odrętwieniu. 

Kontrą dla lekarza jest powieściowy czarny charakter: Henry Drax, harpunnik, pedofil i morderca. Bezwzględny i przebiegły osobnik o duszy czarnej jak prześcieradło diabła. Między tymi dwoma dojdzie w końcu do konfrontacji. Każdy z nich przemierzy nieprawdopodobną drogę, by dotrzeć z powrotem do cywilizacji, czyli do Anglii. I tu jest ten właśnie mocny moment "lodowy" w powieści (chyba jedyny), gdzie można poczuć na plecach zimny arktyczny wiatr. 

Co jest z tą książką nie tak? Dlaczego nie na "polarną półkę"? A może właśnie tak? Bo wiecie,  lodu i chłodu jest tam niewiele. Wielorybnicy nie zmagają się z naturą, zimnem, wichurą czy śniegiem. Oni zmagają się ze sobą, z własnymi ograniczeniami: lenistwem, podłością i najniższymi  instynktami. I to nie tylko na lodzie! Wszędzie! W porcie, na statku, podczas polowania. W tej książce jest mnóstwo brudu, krwi, potu, flegmy, spermy, wymiocin, ekskrementów i flaków. Próbka? Proszę bardzo:

"Mocują rozkładające się truchło wieloryba do okrężnicy, z której zwisa jak kolosalne, do cna przegniłe warzywo. Skórę ma sflaczałą, miejscami zaropiałą, a płetwy i ogon upstrzone są bladymi rakowatymi naroślami. Ci, których zadaniem jest kroić, noszą na twarzach zmoczone apaszki i dmuchają przeciw miazmatom mocnym tytoniem. Wykrawane przez nich połcie tłuszczu są przebarwione i galaretowate, zdecydowanie bardziej brązowe niż różowe. Z rozmachem ciśnięte na pokład nie ociekają jak zwykle krwią, lecz jakimiś obrzydliwymi koagulatami barwy słomy niczym nieopisane odbytnicze wysięki ludzkich zwłok".

Nic pięknego, nic wzniosłego, nic bohaterskiego. Nic, nic, nic!

Odpychała mnie ta książka okropnie, swoją wulgarnością, cielesną dosłownością,  brzydotą. Jednocześnie jednak przyciągała. Jest  w niej moc.  


Bardzo dziękuję wydawnictwu Prószyński i S-ka za możliwość przeczytania powieści!

"Na Wodach Północy" Ian McGuire, przełożył Bartosz Kurowski, Prószyński i S-ka, Warszawa, 2017.