"Łaska" Anna Kańtoch

Bardzo czekałam na tę książkę. Znakomite nazwisko -  utytułowane jak rzadko, piękna okładka, intrygująca zapowiedź. Kusiło mnie też to, że autorka zmieniła gatunek, byłam ciekawa, jak wyszło.

Osią i centralną postacią powieści jest Maria, nauczycielka polskiego w szkole podstawowej. 

Marii w dzieciństwie przydarzyło się coś, czego nie pamięta. Zaginęła w lesie na tydzień, a potem odnalazła się cała i nietknięta, choć od stóp do głów pokryta zakrzepłą krwią. Ale to było wiele lat przed momentem, gdy zaczyna się akcja, a zaczyna się, gdy jeden z uczniów Marii popełnia samobójstwo. Zaraz potem życie tracą kolejne osoby, milicja (tak, milicja, mamy rok 1985) dwoi się i troi, żeby ująć zabójcę, a Maria prowadzi własne śledztwo, bo wydaje jej się, że potrafi.

Chociaż nie, bierze się za to, bo wydaje jej się, że zabójstwa mają jakiś związek z wydarzeniami z jej przeszłości i że tylko ona jest w stanie wyłapać ten związek. Ma też nadzieję, że przypomni sobie, co się wtedy stało.

Nie będę rozbierać książki na czynniki pierwsze, ale mam kilka spostrzeżeń.

 

Klimat:

Anna Kańtoch z całą pewnością umie operować słowem tak, że klimat wyłazi z książki i rozpełza się po pokoju: mroczny, duszny, niepokojący aż po ciarki na plecach. To jest największy, olbrzymi atut książki: ten nastrój grozy, aura tajemniczości, subtelne to wszystko, ale wyraźne jak diabli.

 

Postacie:

Postacie milicjantów (a palce same się składają, żeby napisać policjantów) - podoba mi się, że nie są wyidealizowane. Ten prowadzący śledztwo to niezbyt przyjemny typ: trochę egoista, trochę karierowicz, muszę jednak przyznać, że za robotę bierze się porządnie. Zaskarbił sobie mój niechętny szacunek.

Jeśli chodzi o Marię, to kompletna mamałyga, rozciągnięta w czasie i przestrzeni. Czy to depresja? Emocje (lub ich brak) tej bohaterki są przedstawione tak wyraziście, tak przekonująco, że czasami miałam ochotę potrząsnąć Marią i zawołać "ogarnij się, kobieto!".

 

Zagadka:

Kolejna uwaga - i doprawdy nie wiem, czy traktować to jako wadę czy zaletę - wyjątkowo szybko udało mi się trafnie wytypować zabójcę i poskładać kawałki układanki do kupy. I co? Czy to dobrze, że takie czytelne tropy mi podsunięto? Czy też zagadka była za łatwa? Skłaniam się ku drugiemu rozwiązaniu, bo przyznam się wam, że w kryminałach bardzo rzadko odgaduję, kto zabił, ot,  nie mam ku temu zdolności, bywa. Tu zaś, mimo błyskawicznego czytania, udało mi się między wierszami wygospodarować chwilę na zastanowienie się i dedukcję, trafną. Wolałabym, żeby było trudniej.

 

PRL:

Ostatnia rzecz - miał być klimat PRL, może i był, ale słabo dla mnie widoczny.  Z tym to zawsze jest indywidualnie: jakbym trafiła na rzecz, wspomnienie, z którym się mogę utożsamiać, które siedzi głęboko schowane w pamięci, byłabym kupiona. Ale małe miasteczka to nie moje wspomnienia, nie umiałam się odnaleźć, a to przecież czas, który pamiętam (w 1985 miałam dwanaście lat).

Czytać, nie czytać?

Podsumowując: przez książkę przeszłam jak burza, w locie weryfikując swoje oczekiwania - dzięki temu dostarczyła mi sporo czytelniczej uciechy. Bardziej jednak niż kryminałem nazwałabym ją thrillerem psychologicznym, albo może pomieszaniem jednego z drugim. Z całym jednak szacunkiem dla autorki napiszę, że wolę ją w wydaniu fantastycznym. Ale gdyby napisała kolejny kryminał, sięgnęłabym, choćby po to, żeby mi się znów w pokoju zalągł mroczny klimacik, a spod mebli zaczęła sączyć się mgła z, powiedzmy, mokradeł. 

"Łaska" Anna Kańtoch, Wydawnictwo Czarne, 2016.