"Przenicowany świat" Arkady i Borys Strugaccy (kocham was, panowie)

Ja tam ich kocham, tych panów, przyznam się od razu i głośno. Za "Poniedziałek", "Ślimaka" i za "Piknik". Za rosyjską duszę, za głowę w chmurach i upartą wiarę w człowieka.

"Przenicowany świat" odsłuchałam, chcąc sobie to tylko odświeżyć przed "Żukiem w mrowisku", ale podczas słuchania okazało się, że bardzo niewiele z poprzedniego czytania pamiętam. Bardzo dobrze, bo z rosnącym zaciekawieniem obserwowałam losy Maksyma Rościsławskiego.

Maksym, pracujący jako zwiadowca planetarny, ląduje przymusowo na planecie Saraksz. Zrazu nie przejmuje się tym, wiedząc, że wystarczy wysłać sygnał do bazy, a zjawi się ratunek. Wyrusza więc na mały (w zamierzeniu) rekonesans po okolicy. A wtedy jego statek nagle wybucha i rozpada się na kawałki. Jest to już pewna niedogodność, ale Maksym się tym nie martwi, bo w międzyczasie udaje mu się odkryć, że planeta jest zamieszkana przez istoty rozumne. Ba, ale co znaczy "rozumne"? Maksym mierzy wszystko swoją miarą, uważa, że wystarczy dotrzeć do kogoś, poprosić o udostępnienie kanału łączności, ewentualnie samemu skonstruować nadajnik, wysłać sygnał i już. Myli się. Trafia bowiem na planetę, gdzie nie pomaga się bezinteresownie, gdzie panuje ściśle określona hierarchia, gdzie wciąż trwa stan wojenny... taki normalny, zwyczajny totalitarym i zamordyzm. Dla przybysza z przyszłości - uczciwego, dobrego - to sytuacja, której kompletnie nie rozumie. Toteż najpierw Maks próbuje zrozumieć, ale zaczyna z nastawieniem, że to, co mu się mówi, jest prawdą. Błędnym, oczywiście. Ale co zrobić, on tego nie wie, więc wstępuje do gwardii, z ochotą poddaje się szkoleniu, jest wiecznie uśmiechnięty, skory do pomagania innych, super. Aż wreszcie zdarza się coś, co ściera mu ten wieczny uśmiech z twarzy - zostaje wyznaczony do wykonania egzekucji. Tego już za wiele dla Maksyma, otrząsa się jakby z zamroczenia i zaczyna działać. Całą swoją energię, wiedzę i inteligencję koncentruje na tym, by naprawić ten świat, gdzie trafił. Świat dziwny, dziki, przeżarty korupcją, nienawiścią, walką. Zepsuty do szpiku kości świat.
Chłopak opuszcza wojsko, gdzie służył, w dramatycznych okolicznościach. Trafia do podziemia, do opozycji (znajomo brzmiące terminy, nieprawdaż?), potem przedostaje się do sąsiedniego kraju, cały czas aktywny, waleczny, uparty. Walczy, by obalić dziwnych, anonimowych, okrutnych władców. Walczy, aby ludzie przestali być przez tę władzę trzymani w szachu. Nie ustępuje, mówiąc: "Chcę walczyć z tyranią, głodem, chaosem, korupcją i kłamstwem...".
A kiedy już zdaje mu się, że osiągnął cel, zderza się jak z taranem z osobą, która otwiera mu oczy na to, czego wcześniej nie widział, nie wiedział, nie domyślał się. Która uświadamia mu, że obalenie tyranii to dopiero początek, że dopiero teraz czeka go naprawdę ciężka praca, by ten zepsuty świat naprawić.

Streściłam bardzo ładnie, ale nie obawiajcie się, że już wszystko wiecie, bo wszystko można odnaleźć dopiero w książce.
Co do wrażeń zaś: Strugaccy mają dar pisania tak, że zagarniają czytelnika z duszą i sercem. Przenosiłam się na czas słuchania na planetę Saraksz. Podpowiadałam Maksymowi, co ma robić (nie słuchał), smuciłam się, gdy wszystko szło na opak. Wkurzałam na system, na tępe łby żołdaków, na wredne i przegniłe umysły władców. A gdy książka się skończyła, odczułam coś w rodzaju pustki. Ech, ci Strugaccy. Mistrzowie.

Ocena: 5,5/6.