"Królewska heretyczka" Magdalena Niedźwiedzka

"Królewska heretyczka" to debiut pani Magdaleny Niedźwiedzkiej. To monumentalna, 900-stronicowa powieść, w całości poświęcona królowej Elżbiecie I, córce Anny Boylen i Henryka VII. Nie jestem jednak pewna, czy można ją nazywać biografią, bo jakoś tak to słowo kojarzy mi się z kompletnością, a książka obejmuje okres od objęcia panowania przez Elżbietę (czasy wcześniejsze ujęte są jedynie w formie retrospektywnych wstawek) do momentu, kiedy to królowa wtrąciła kochanka, Roberta Dudleya do lochu w Tower.

Dobrze, taka konwencja sprzyja zrozumieniu głównej myśli przewodniej książki: jest to historia romansu Elżbiety i Roberta, romansu wieloletniego, namiętnego i  burzliwego; zaborczego i dusznego związku. Ten romans panoszy się w książce i dumnie rozpycha łokciami, sprawiając wrażenie, że oprócz niego nie liczy się nic.



Uczciwie muszę jednak przyznać, że oprócz tego autorka zaserwowała czytelnikom sporo informacji z życia dworu angielskiego. Barwnie odmalowany świat intryg, knucia, ploteczek, miłostek, obmowy i romansów. Świat przepychu, oszałamiających klejnotów, strojów modnych i kolorowych, na bieżąco komponowanych pachnideł. Świat olbrzymich pałaców, wystawnych przyjęć, polowań. Wszystko to w tle, mimochodem jakby, i dopiero po odłożeniu książki zdałam sobie sprawę, jak to wszystko było tam obecne.

Pani Niedźwiedzka zadbała też o przedstawienie mieszkańców Londynu i okolic, sprytnie wprowadzając do powieści postać Philipa Sieroty, kogoś bardzo niejednoznacznego, ni to aktora, ni dramatopisarza, ni dworaka. To ważna postać nie tylko przez to, jaką misję ma do spełnienia, ale i na jej przykładzie pokazana jest przemiana duchowa bohatera prawie pierwszoplanowego. Choć prawdę mówiąc, dla mnie ta przemiana i cała postać trochę jest toporna.

Jest też i tło historyczne, monarchowie Europy, nastroje na najważniejszych dworach królewskich, knowania, sympatie i antypatie. Tego akurat było najmniej i brakowało mi czasami szerszego kontekstu. 

A teraz przyznam się do czegoś. Oczekiwałam zupełnie czegoś innego po postaci Elżbiety. ZUPEŁNIE. A

Elżbieta w wieku 13 lat

ponieważ tego nie dostałam, zgłupiałam i cała książka zaczęła mnie, zamiast przyciągać, dziwić. Bo wiecie, Elżbieta kojarzyła mi się  z prawdziwą monarchinią, o wybitnym umyśle i stalowej woli, kimś, kto potrafi myśleć przyszłościowo, kto umie oceniać rzeczywistość i śmiało podejmuje decyzje.
Elżbieta z "Królewskiej heretyczki" wcale taka nie jest. Czasem jest konsekwentna, zwłaszcza jeśli chodzi o małżeństwo - uparcie odmawia swojej ręki kolejnym kandydatom. Myślałam na początku, że to dlatego, iż miała własną wizję drogi, jaką poprowadzi Anglię, a mąż mógłby jej w tym przeszkadzać. Ale nie! Takiej wizji nie widzę w książce, widzę tylko rozkapryszoną, osamotnioną królową, która rządzi za pomocą tupnięć nogą oraz nagłych omdleń. Prowadzenie rozmów dyplomatycznych i cała politykę Elżbieta zostawia kanclerzowi Williamowi Cecilowi, ona sama zaś zajmuje się Robertem Dudlejem oraz narzekaniem na Marię Stuart.
Doprawdy, jeśli rzeczywiście królowa była taka, jak odmalowała ją w powieści autorka, to szczerze współczuję jej faworytowi. Związała go z sobą w jakimś chorym układzie, odebrała mu godność i marzenia. Bawiła się z nim jak kot z myszą, to przytulając do piersi i obsypując zaszczytami, to znów grożąc wtrąceniem do lochu lub ścięciem.

Elżbieta jako królowa

Zdaję sobie sprawę, że to tylko wizja autorki, nie mnie wyrokować, jak było naprawdę. Wizja to jednak tak sugestywna, że mocno mną wstrząsnęła. Do tej pory jakoś  tak lepiej mi się na duszy robiło, jak pomyślałam, że są kobiety o silnej woli, idące pod prąd czasom i obyczajom, takie, które potrafią potrząsnąć pięścią, żeby dopiąć jakiegoś ważnego celu. Elżbietę zaliczałam do takich kobiet. Książka zupełnie to moje przekonanie obaliła (na czas czytania, oczywiście) i jakoś tak smutno mi się zrobiło.

Podsumowując - to świetnie napisana książka, z mnóstwem informacji, bogata w szczegóły, z główną bohaterką, która mnie rozczarowała. Czysto subiektywnie.
Dlatego polecam ją każdemu, kto interesuje się historią, żeby sam sprawdził, czy koncepcja autorki będzie mu odpowiadać, czy nie. A ja gwarantuję, że nawet jeśli nie, to i tak książkę przeczyta z ukontentowaniem.

Za możliwość przeczytania książki bardzo dziękuję Agnieszce z  wydawnictwa Prószyński i S-ka.

"Królewska heretyczka" Magdalena Niedźwiedzka, Prószyński i S-ka, Warszawa 2016.